Historia papieru

 

Papier (według chińskich kronik) został wynaleziony w Chinach przez kancelista na dworze cesarza He Di z dynastii Han, eunucha Cai Lun, około 105 r. n.e. 

Wyniki badań archeologicznych pokazują jednak, że papier był już znany wcześniej, co najmniej w 8 roku p.n.e. Z tego roku pochodzi skrawek papieru z 20 chińskimi znakami odnaleziony w Nefrytowej bramie granicznej strażnicy jedwabnego szlaku.

Poszukiwanie materiału, na którym można było zapisane informacje przekazywać i przechowywać, doprowadziło do wielu różnorodnych rozwiązań. W wielu starożytnych kulturach jako nośniki informacji służyły: kamień, metal, drewno, tabliczki z wosku i gliny. Te materiały były ciągle zastępowane takimi, które można było zginać, które były tańsze w produkcji, łatwiejsze do transportu.

Arabowie wzięli do niewoli chińskich papierników, dzięki którym papier upowszechnił się na ziemiach arabskich. Arabowie do produkcji papieru używali skrobi, która dobrze spełniała swoje zadanie w gorącym i suchym klimacie, ale nie nadawała się do bardziej umiarkowanych regionów. Wytwarzanie trwało dość długo, gdyż włókna były oddzielane ręcznie.

Europejska produkcja papieru - a tym samym trzecia epoka wytwarzania papieru - wzięła swój początek w Hiszpanii. Przez Włochy, południową Francję rozszerzało się nowe rzemiosło powoli na całą Europę. Cesarz Fryderyk II wydał zakaz przygotowywania dokumentów notarialnych i rozporządzeń na papierze a w statutach miasta Padwa z 1236 r. zapisano, że dokumenty na papierze nie mają mocy prawnej. Obok niewielkiej trwałości w porównaniu z pergaminem również arabskie pochodzenie było odpowiedzialne za bardzo powolne rozprzestrzenianie się papieru w krajach chrześcijańskich. Rosnący popyt i przekonanie, że robienie papieru to dochodowy interes, doprowadziły w końcu do powstania znaczącego przemysłu. W Polsce pierwsze papiernie powstały w pod koniec XV wieku w Gdańsku oraz na terenach obecnej dzielnicy Krakowa-Kleparz. Na początku XVII wieku w okresie Odrodzenia działało już ponad 40 papierni.

Najstarszą i najbardziej znaną jest, założona w 1268 roku, papiernia w Fabiano. W procesie produkcji papieru wprowadzono tam trzy innowacje:

Najbardziej znanymi bezpośrednimi poprzednikami papieru są papirus i pergamin. Również za poprzedników papieru można uważać tapę, amatl i huun.

Do końca XVIII w. produkowano ręcznie taki sam papier. Jakość jego była bardzo wysoka, jednak zdolności produkcyjne młynów papierniczych za małe, aby móc sprostać ciągle rosnącemu zapotrzebowaniu. Zasadniczą zmianę przyniósł wynalazek Francuza Nicholas-Louis Roberta (1761-1828), który zbudował pierwszą maszynę papierniczą o długim sicie i przez to otworzył epokę maszynowej produkcji papieru. Dawna rękodzielnicza tradycja zamieniła się w ciągu kilku wieków w nowoczesny przemysł.

Od początku XIX w. poszukiwano alternatywnych surowców do produkcji papieru. Po wielu eksperymentach najbardziej odpowiednim i prostym w produkcji okazał się ścier drzewny i celuloza. 

 

Tabela chronologiczna